Η ανάπτυξη και η εξέλιξη της ιατρικής τόσο στην γνώση και την εμπειρία συνεπικουρούμενη με την αναβάθμιση του τεχνολογικού εξοπλισμού είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια το προσδόκιμο ζωής στα πρόωρα νεογνά αλλά να επιβιώνουν και τα τελειόμηνα που όμως είτε είχαν επιπλοκές στη διάρκεια της κύησης είτε «ταλαιπωρήθηκαν» κατά τον τοκετό. Η συνέπεια των παραπάνω είναι η παρουσία ήπιων ή έντονων διαταραχών της αισθητικοκινητικής ανάπτυξής τους με παροδικές αλλά και μόνιμες παρεκκλίσεις από τα φυσιολογικά κινητικά πρότυπα.
Ένα φυσιολογικό μωρό, έχοντας παρακαταθήκη τις έμφυτες κινήσεις που έχει «δουλέψει» στη μήτρα, χρησιμοποιεί και διευρύνει όλο το εύρος των λειτουργικών κινήσεων και φυσικά τις εξελίσσει. Αντίθετα ένα μωρό με εγκεφαλική παράλυση αδυνατεί να το κάνει ακόμα και σε μεγαλύτερα ηλικιακά στάδια. Αναφορικά κάποιες από αυτές τις κινήσεις είναι οι εξής:
• Αντίδραση αναζήτησης , δηλαδή η στροφή του κεφαλιού από τη μια πλευρά στην άλλη καθώς απαντά στο άγγιγμα της πλευράς του στόματος.
• Θηλασμός του αντίχειρα, που ουσιαστικά είναι δοκιμές και εξάσκηση του βρέφους για την λειτουργικότητα του χεριού που αφορούν δραστηριότητες όπως το φαγητό , την κατάποση κτλ.
• Αντανακλαστικό σύλληψης κατά το οποίο το μωρό κρατά αντικείμενο σχεδόν πάντα σε μια θέση κάμψης ολόκληρου του άνω άκρου
• Αντίδραση τοποθέτησης των ποδιών σε μια κίνηση βηματισμού που συγχρονίζεται και προετοιμάζει το μωρό υπερκέραση μικρών εμποδίων,αντικειμένων,κτλ.
• Η πρωτογενής ορθοστάτηση όπου στηρίζεται στα πόδια του και εκτείνει τον κορμό του προετοιμαζόμενο για την ορθοστάτηση και τη βάδιση μελλοντικά.
• Η αυτόματη βάδιση όπου κρατώντας και γέρνοντας το μωρό εμπρός, αυτό θα κάνει εναλλασσόμενες κινήσεις των ποδιών φορτίζοντάς τα.
• Ανεξάρτητες κινήσεις των χεριών και ποδιών καθώς και των δακτύλων τους.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότ,ι κρίσιμο χρονικό διάστημα κατά το οποίο το μωρό κατακτά ένα μεγάλο φάσμα λειτουργικών κινήσεων,αντιδράσεων είναι αυτό των 18 πρώτων μηνών, όπου συμβαίνουν ταχύτατες αλλαγές και θεμελιώνονται τα περισσότερα αναπτυξιακά ορόσημα(κινησιολογικές κατακτήσεις) πάνω στα οποία θα στηριχθεί η μελλοντική του εξέλιξη. Γι’αυτό και είναι ωφέλιμη και απαραίτητη η φυσικοθεραπευτική παρέμβαση από τον εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή και μόνο.
Επισημαίνοντας μερικά σημεία παθολογίας που εμφανίζονται σταδιακά και μπορεί να καταδεικνύουν βλάβη-εγκεφαλική παράλυση-έχουμε τα εξής:
• Μεμονωμένες κινήσεις είτε κάμψης είτε έκτασης χωρίς διαχωρισμό και όχι ανεξάρτητες.
• Κακό και ελλιπή έλεγχο του κεφαλιού-να μην μπορεί να το ισορροπήσει δηλαδή.
• Να εντοπίζεται ασυμμετρία και να υπάρχει έλλειψη ευθυγράμμισης στο σώμα του. Το κεφάλι του να γέρνει προς τη μια πλευρά
• Να αδυνατεί να φέρει τα χέρια του κοντά και στη μέση γραμμή-κρατώντας και παίζοντας ένα παιχνίδι για παράδειγμα.
• Να «προτιμά» μόνο το ένα από τα δύο του χέρια προς χρήση.
• Να διακρίνουμε στο σώμα και τα άκρα του ένα «σφίξιμο» που το εμποδίζει να κάνει ελεύθερα κινήσεις ,να απλώνει και να εκτείνει τα χέρια και τα πόδια του.
• Να υπάρχει δυσκολία στο να ρολλάρει ή αν το καταφέρνει αυτό να γίνεται μονοκόμματα- σαν κύλινδρος.
• Αδυναμία ισορροπίας στην καθιστή θέση με ανεπαρκή στήριξη από τα χέρια του.
• Αργότερα να αδυνατεί να βαδίσει ακόμη και με στήριξη ή βοήθεια.
Συνοψίζοντας τονίζεται ότ,ι ένα φυσιολογικό παιδί ξεκινά με κάποια θεμελιώδη και βασικά κινητικά πρότυπα τα οποία χρησιμοποιεί και εξελίσσει σε πολυπλοκότερες δραστηριότητες που το οδηγούν σε κατακτήσεις κινητικές αλλά και αισθητηριακές σε συγκεκριμένα χρονολογικά πλαίσια. Έτσι αποκτά τις κάθε είδους κινητικές δεξιότητες. Τα παραπάνω απουσιάζουν σε ένα παιδί με εγκεφαλική παράλυση με συνέπεια να προσπαθεί να λειτουργήσει με τα ελλιπή κινητικά εφόδια και έτσι να εγκαθίστανται παθολογικά κινητικά πρότυπα δίνοντας μια εικόνα παρέκκλισης από το φυσιολογικό.
Όλα τα παραπάνω είναι μια γενικευμένη εικόνα του τι συμβαίνει και πως μπορούμε να διακρίνουμε εν μέρει την εγκεφαλική παράλυση. Σαφώς αυτό που πρέπει να κάνει ο γονιός εάν ανησυχήσει για την εξέλιξη του μωρού του είναι να απευθυνθεί στους ειδικούς που είναι οι παιδονευρολόγοι και οι αναπτυξιολόγοι ώστε να έχει μια ξεκάθαρη εκτίμηση και διάγνωση, χωρίς πανικό. Αν διαπιστωθεί ό,τι απαιτείται βοήθεια τότε ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής ,αφού αξιολογήσει το περιστατικό, θα οργανώσει και το πλάνο αποκατάστασης στο οποίο οι γονείς έχουν σημαντικά ενεργό, ξεκάθαρο και καταλυτικό ρόλο.
Παναγιώτης Ράλλης
Φυσικοθεραπευτής NDT
